Tüp Bebekte Transfer Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir Bakış
İstanbul’da yaşayan bir genç yetişkin olarak, her gün sokakta, toplu taşımada, işyerinde gözlemlediğim şeyler bazen çok öğretici olabiliyor. İnsanlar, farklı hayatlar, farklı bakış açıları… Herkesin derdi, gündemi ve gündelik mücadelesi var. Tüp bebek tedavisi de son yıllarda daha fazla konuşulur oldu, özellikle transfer aşamasının ne olduğunu öğrenmek isteyen çok insan var. Ama transferden bahsederken, konuyu yalnızca tıbbi bir işlem olarak görmek yetersiz. Tüp bebek, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından da önemli soruları gündeme getiriyor. Gelin, hep birlikte bu konuyu biraz daha derinlemesine inceleyelim.
Toplumsal Cinsiyet ve Tüp Bebek
Tüp bebek tedavisindeki “transfer” aşaması, döllenmiş embriyonun rahme yerleştirilmesi işlemidir. Bu aşama, yalnızca biyolojik bir süreç değil, aynı zamanda kadın bedenine dair toplumsal normların ve beklentilerin de bir yansımasıdır. Kadınların, annelik rolüne her şeyden önce “uygun” olmaları bekleniyor. Eğer doğal yollarla çocuk sahibi olamıyorsanız, bu toplumda bazen görünmeyen bir baskıya dönüşebiliyor. Hem çevremdeki hem de medya üzerinden sıkça duyduğum, “E, ama çocuk sahibi olmak zorundasın” diyen sesler hiç eksik olmuyor. Kimse, “Neden?” diye sormuyor, sadece kadınlar için bir sosyal norm gibi, annelik bekleniyor.
Birçok kadın, tüp bebek tedavisiyle hamile kalmaya çalışırken, toplumsal baskı da artabiliyor. Bu süreç, bazen yalnızca bir tedavi değil, aynı zamanda bir toplumsal yargı süreci haline gelebiliyor. O kadar çok kadın tanıyorum ki, tüp bebek tedavisinde başarı şansı arttıkça, çevreden gelen “Hadi, artık çocuk sahibi olmalısın!” gibi yorumlar onlar üzerinde daha fazla baskı yaratabiliyor. Oysa ki, bu süreç bir kadının bedensel ve duygusal sağlığını doğrudan etkileyen, kişisel bir deneyimdir ve her kadının bu süreci farklı şekilde yaşaması gerekmektedir.
Çeşitlilik: Farklı Deneyimler, Farklı Yollar
Her birey farklı koşullarda, farklı yaşam tarzlarına sahip olarak tüp bebek tedavisi sürecini deneyimliyor. Ancak bu süreç, yalnızca kadınların yaşadığı bir deneyim değil, aileyi kurma fikri toplumsal cinsiyet rollerinin ötesine geçiyor. Toplumda, tüp bebek tedavisine başvuran çiftlerin çoğunun kadınları hedef alır. Ancak babaların da bu sürece dahil olması gerekiyor ve çok kez görmezden gelinen bir konu: Erkeklerin de çocuk sahibi olma hakları ve bu süreçteki duygusal yükleri. Bir gün arkadaşım Ahmet ile bir kafede otururken, “Tüp bebek tedavisi için başvurdum” dediğinde, başta şoke olmuştum. Çünkü bu süreç, kadınlarla ilişkilendirilen bir şeydi; ama Ahmet, babalık yolunda bir adım atıyordu. İşte burada çeşitliliği ve toplumsal cinsiyetin sınırlarını görebiliyoruz. Erkeklerin de bu süreçte yer alması gerektiği gibi, kadınların da diğer aile bireyleriyle eşit bir şekilde paylaşacağı bir deneyim olabilir.
Bir de LGBT+ topluluğunun tüp bebek tedavisiyle ilişkisinden bahsedelim. Aile kurma hakkı, toplumsal cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimle doğrudan bağlantılıdır. Birçok eşcinsel çift, tüp bebek tedavisiyle çocuk sahibi olma yoluna gidiyor. Ancak bu çiftler, hem yasal zorluklarla hem de toplumsal önyargılarla karşı karşıya kalabiliyorlar. İstanbul’daki LGBT+ etkinliklerinde ve seminerlerde, tüp bebek tedavisinin, yalnızca heteroseksüel çiftlere ait bir hak olmadığını sıkça duyuyorum. Oysa ki aile olmak, evlat edinmek veya tüp bebekle çocuk sahibi olmak, her bireyin eşit bir hakkıdır. Bu konuda toplumsal cinsiyet ve çeşitlilik konusunda yapılan farkındalık çalışmalarının artırılması çok önemli.
Sosyal Adalet: Erişim ve Fırsatlar
Bir de tüp bebek tedavisinin sosyal adalet boyutuna değinmek gerekiyor. Çünkü bu tedaviye herkesin eşit bir şekilde ulaşabilmesi mümkün değil. İstanbul’da yaşıyor olsam da, pek çok arkadaşım maddi imkansızlıklar yüzünden tüp bebek tedavisi almayı düşünemiyor. Diğer tarafta, çok varlıklı bireyler bu tür tedaviye daha kolay erişebiliyorlar. Sosyal adaletin tam anlamıyla sağlanabilmesi için, tüp bebek tedavisinin daha erişilebilir ve eşit haklarla sunulması gerektiğine inanıyorum. Çünkü herkes, ekonomik durumu ne olursa olsun, çocuk sahibi olma hakkına sahip olmalıdır. Bunu düşündükçe, gözümün önüne sokakta gördüğüm yaşlı bir kadının ve onun torununun gülümsediği an geliyor. O kadar değerli bir an ki, o kadının yüzündeki huzuru görmek istiyorum herkesin yüzünde, sadece maddi şartlardan dolayı değil, hak ettiği için.
Sonuç: Transferden Çok Daha Fazlası
Sonuçta, tüp bebekte transfer sadece bir tıbbi işlem değildir. O, bir toplumun değer yargılarıyla, toplumsal cinsiyetle, çeşitlilikle ve sosyal adaletle doğrudan ilgilidir. Birçok insan için çocuk sahibi olmak, sadece biyolojik bir süreçten ibaret değil, aynı zamanda toplumsal anlamda kabul, destek ve eşitlik ile de bağlantılı. Tüp bebek tedavisinde transfer aşaması, bir kadının ya da çiftin bu yolculukta aldığı önemli bir adımdır; ancak toplumsal olarak bu süreç, hepimiz için farklı anlamlar taşıyabilir. Bu yüzden, bu süreçle ilgili farkındalık yaratmak, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak ve her bireyin eşit fırsatlarla tüp bebek tedavisine erişebilmesi için çalışmak, bu sürecin sadece tıbbi bir işlem olmanın ötesine geçmesini sağlar.